Ο Σοπεγχάουερ ως παιδαγωγός. Παράκαιροι Στοχασμοί Γ'

«Ήθελα να βρω για παιδαγωγό μου έναν αληθινό φιλόσοφο ο οποίος θα μπορούσε να εξυψώσει κάποιον επάνω από την ανεπάρκεια [...] και θα τον δίδασκε ξανά, απλά και ειλικρινά, να, είναι, στη σκέψη και τη ζωή, "παράκαιρος" [...] διότι οι άνθρωποι έχουν γίνει τώρα τόσο πολύπλευροι και περίπλοκοι που αναγκάζονται να γίνονται ανειλικρινείς όταν θέλουν [...] να διατυπώσουν ισχυρισμούς και να πράξουν σύμφωνα μ' αυτούς [...] Τέτοιες ήταν η δεινή θέση μου, η ανάγκη και η επιθυμία μου όταν γνώρισα τον Σοπεγχάουερ». Στο σύγγραμμα "Ο Σοπεγχάουερ ως παιδαγωγός", ο Νίτσε αποτίει φόρο τιμής στον Σοπεγχάουερ παρουσιάζοντάς τον ως τον κατ' εξοχήν παιδαγωγό-φιλόσοφο και φιλόσοφο-γιατρό του πολιτισμού τη σύγχρονη εποχή - εποχή, κατ' αυτόν, μαρασμού της παιδείας και του πολιτισμού. Επιχειρώντας, μέσα και από τη δική του προσωπική εμπειρία, να αναδείξει τη σημασία της προσωπικότητας και του στοχασμού του Σοπεγχάουερ, ο Νίτσε πραγματεύεται εδώ διεξοδικά και βαθυστόχαστα την ανθρώπινη ύπαρξη και τον πνευματικό πολιτισμό, την αγωγή και την παιδεία, την επιστήμη και τη διδασκόμενη στα πανεπιστήμια φιλοσοφία, τις ολέθριες συνέπειες που έχουν για τον ελεύθερο στοχασμό η παρεμβατικότητα του κράτους, η φιλοκέρδεια που χαρακτηρίζει την οικονομία της αγοράς, η επίφαση καλλιέργειας που εκφράζουν οι συμβάσεις της καλής κοινωνίας κ.λπ. Το πρώιμο αυτό σύγγραμμα του Νίτσε παρουσιάζει ενδιαφέρον από πολλές απόψεις: Εκθέτει απλά και γλαφυρά βασικές πτυχές της σκέψης του φιλοσόφου κατά την περίοδο της Βασιλείας φανερώνει το πώς προέκυψε και διαμορφώθηκε η πορεία που επρόκειτο να ακολουθήσει ο μετέπειτα νιτσεϊκός στοχασμός αποτελεί, τέλος, εύγλωττη μαρτυρία για την επίδραση που δέχθηκε ο Νίτσε από τον Σοπεγχάουερ, αλλά και για την απομάκρυνσή του απ' αυτόν, τον αληθινό παιδαγωγό-στοχαστή που τον βοήθησε να βρει τον δικό του φιλοσοφικό δρόμο.