Ο Ρουσσώ απαντά στον Βολταίρο. Ο Λόγος περί Επιστημών και Τεχνών

Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για μένα η πρόσκλησή σας να μιλήσω στη σειρά των διαλέξεων που είναι αφιερωμένες στη μνήμη του μεγάλου ιστορικού, του Κωνσταντίνου Θ. Δημαρά. Υπήρξε ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας, με τρόπο πλήρη, γιατί ήταν συγχρόνως και μεγάλος συγκριτολόγος. Οφείλω να μνημονεύσω την πολύτιμη συμβολή του στη Διεθνή Εταιρεία Συγκριτικής Φιλολογίας. Ο Κωνσταντίνος Δημαράς -χρειάζεται να το υπενθυμίσουμε;- εγκαινίασε τις μελέτες για τις πνευματικές ανταλλαγές ανάμεσα στη Δύση και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αναλογίζομαι τις ενδελεχείς του έρευνες για την παρουσία του Χέρντερ και του Βολταίρου στην Ελλάδα. Βρήκε άλλωστε, σε αυτόν εδώ τον χώρο, σε αυτό το Ινστιτούτο, λαμπρούς συνεχιστές. Για την επίδραση του Ρουσσώ στην Ελλάδα, οι αξιόλογες έρευνες του καθηγητή Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη μας αποκάλυψαν ένα σύνολο εξαιρετικά ουσιαστικών δεδομένων. Για την ομιλία που θα σας παρουσιάσω απόψε, θεώρησα ότι κάποιες παρατηρήσεις για τον Πρώτο Λόγο και μια ανάλυση της αρχής της αντιπαράθεσης μεταξύ του Ρουσσώ και του Βολταίρου θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στο πνεύμα του χώρου, στον οποίο βρισκόμαστε συγκεντρωμένοι. [...]